web analytics

Monique Jacot (Μονίκ Ζακό)

Η Monique Jacot (1934 – 2024)

Η Monique Jacot (Μονίκ Ζακό) 1934 – 2024

Η Ελβετίδα Monique Jacot (Μονίκ Ζακό) γεννήθηκε στις 19 Αυγούστου 1934 και πέθανε στις 6 Αυγούστου 2024, λίγες μέρες πριν τα 90α γενέθλιά της.

Υπήρξε μια τολμηρή, ελεύθερη και οραματίστρια, η οποία άφησε το στίγμα της στην ιστορία της παγκόσμιας φωτογραφίας αφήνοντας μας ένα βαθύ σε νοήματα και συναίσθημα μοναδικό έργο.

Η Jacot σπούδασε κοντά στη Γερμανίδα φωτογράφο Gertrude Fehr στη Σχολή Τεχνών και Χειροτεχνίας στο Vevey και αποφοίτησε το 1956.

Εκείνη την εποχή, το φωτορεπορτάζ είχε γίνει σχεδόν μανία, εμπνέοντας τους φωτογράφους να εγκαταλείψουν τα στούντιο και να ξεκινήσουν να ανακαλύψουν τον έξω κόσμο. Τις επόμενες τρεις δεκαετίες, εργάστηκε για εφημερίδες και γνωστά περιοδικά και ενώ η επαγγελματική φωτογραφία κυριαρχούνταν ακόμα από άνδρες, γρήγορα απέκτησε τις δικές της αναθέσεις, αν και συνήθως σε γυναικεία θέματα. Συνεργάστηκε στενά με πολλές εκδόσεις για γυναίκες, όπως η Annabelle και η Femina στην Ελβετία και η Vogue και το ELLE στη Γαλλία.

Αλλά η Jacot έκανε και εξέδωσε πολλά δικά της έργα. – βιβλία.

Η Monique Jacot ταξίδεψε πολύ σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της. Πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Ρωσία και έκανε αρκετά ταξίδια στην Κίνα. Κάληψε με τον δικό της τρόπο σημαντικά γεγονότα όπως η Άνοιξη της Πράγας και η κηδεία του Φράνκο στην Ισπανία. Άρχισε να εργάζεται για τον ΠΟΥ (Παγκόσμιο Οργάνωσισμό Υγείας) το 1959 σε αποστολές που της επέτρεψαν να ταξιδέψει σε διάφορες χώρες της Αφρικής και της Εγγύς Ανατολής, κυρίως στην Υεμένη.

Τα πολλά γεγονότα που κάλυψε όλα αυτά τα χρόνια ενίσχυσαν το ενδιαφέρον της για τη φεμινιστική υπόθεση. Το 1984, η Jacot άρχισε να καλύπτει την καθημερινή ζωή των Ελβετών χωρικών, με αποκορύφωμα τη δημοσίευση του βιβλίου Femmes de la terre (Γυναίκες εργάτριες γης, 1998).

Με παρόμοιο τρόπο, πέρασε στη συνέχεια δύο χρόνια, από το 1991 έως το 1993, φωτογραφίζοντας κινήματα διαμαρτυρίας γυναικών στην Ελβετία που οδήγησαν στην έκδοση του Printemps de Femmes (Γυναικεία Άνοιξη, 1994). Το «Γυναίκες στο εργοστάσιο (L’usine au féminin) ξεκίνησε επίσης το 1991, και αργότερα έγινε μια περιοδεύουσα έκθεση ξεκινώντας το 1999. Οι μελέτες της Jacot για τη γυναικεία κατάσταση στην Ελβετία για μια περίοδο δεκαπέντε ετών ήταν ένα πρωτοποριακό επίτευγμα, στρέφοντας την προσοχή σε μακροχρόνια παραμελημένες καταστάσεις και αποτέλεσαν ένδειξη της αλληλεγγύης της.

Αυτά τα τρία έργα για τις γυναίκες μαρτυρούν τη διαρκή επίδραση της φωτογραφίας ντοκιμαντέρ. Αργότερα, με την κρίση που αντιμετώπισαν τα κλασικά μέσα ενημέρωσης, η Monique Jacot αποσύρθηκε εντελώς από το φωτορεπορτάζ για να αφοσιωθεί σε δικά της έργα που παρουσιάστηκαν σε εκδόσεις ή εκθέσεις.

Το κοινωνικό και πολιτικό ρεπορτάζ της Jacot εξελίχθηκε σε ένα ανθρωπιστικό όραμα σε ασπρόμαυρο.

Τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 επέκτεινε το ρεπερτόριό της, αφιερώνοντας τον εαυτό της όχι μόνο στη δουλειά ντοκιμαντέρ αλλά και στον οπτικό πειραματισμό. Έκανε, ουσιαστικά μελέτες με τη Leica της και ειδικά με τη φωτογραφία Polaroid, δημιουργώντας «μεταφορές», που περιλαμβάνουν την επανερμηνεία και την ανασύνθεση μοτίβων επιλεγμένων από τα αρνητικά της. Οι μονοτυπίες που προκύπτουν, δηλαδή μοναδικά έργα, διαγράφουν νέα εικαστική και χρωματική δουλειά της.

Στις αρχές του 21ου αιώνα , το έργο της Jacot πήρε για άλλη μια φορά νέα τροπή, αυτή τη φορά απομακρύνοντας την ανθρώπινη φιγούρα. Παρήγαγε μια σειρά για το Val d’Anniviers (Καντόνι του Βαλέ) και, το 2000, σε ηλικία 66 ετών, της απονεμήθηκε άδεια διαμονής στο Σαμπραμάν της Αιγύπτου. Εκεί, το συμβατικό ρεπορτάζ υποχώρησε σε νέες τεχνικές και σε ένα διαφορετικό, πιο εικονογραφικό θέμα, συμπεριλαμβανομένων νεκρών φύσεων. Πειραματίστηκε με φωτογράμματα και χάραξη με πλάκες, δουλεύοντας με τον χαράκτη Pietro Sarto στο St. Prex. Έχοντας κάνει όνομα στην ελβετική φωτογραφία χάρη στην κλασική της δουλειά στο ασπρόμαυρο, η Jacot ξεκίνησε με τόλμη, στα τέλη της ζωής της, σε μια διαφορετική κατεύθυνση, επιχειρώντας μια τρίτη διάσταση του έργου της υιοθετώντας μια ολοένα πιο αφηρημένη και ποιητική προσέγγιση. Το έργο της μαρτυρεί ένα ανεξάρτητο μυαλό, μια καλλιτέχνιδα που εργάζεται αυθόρμητα, ακολουθώντας μια διαδρομή μεταξύ της φωτογραφίας δημιουργού και του οπτικού παιχνιδιού για την επιδίωξη ενδιαφερόντων που υπερβαίνουν τις παροδικές τάσεις και εξελίξεις.

Σε μια έκθεση με τίτλο «Η φιγούρα και τα διπλά της» παρουσιάζονται φωτογραφίες που αποκαλύπτουν τον τρόπο που η φωτογράφος παίζει με τη φιγούρα και τις διπλές απεικονίσεις της. Μέσω του μοντάζ και των διαφόρων εφέ κατοπτρισμού, η Jacot αποτυπώνει στα έργα της μια ποιητική, σχεδόν ονειρική αισθητική. Στο φωτορεπορτάζ της, κάνει παραλληλισμούς μεταξύ πολλών φιγούρων, κάτι που μπορεί να αποκαλύψει ένα κοινωνικό σχόλιο στην καρδιά των εικόνων της.

Παράλληλα με τη δουλειά της ως φωτορεπόρτερ, η Monique Jacot χρησιμοποιεί την τεχνική της μεταφοράς Polaroid σε χαρτί από τη δεκαετία του 1980. Αυτές οι ποιητικές εικόνες, φαινομενικά αποτυπωμένες από ένα όνειρο, συνδυάζουν επάλληλα και διπλά μοτίβα σε λεπτές και ζωντανές χρωματικές παραλλαγές. Η έρευνα της Monique Jacot, η οποία συμπληρώνει την αφοσιωμένη, μαχητική και βασισμένη στην πραγματικότητα του ρεπορτάζ δουλειά της, την ωθεί προς μια αισθητική στοχασμού, λεπτομέρειας και ύλης. Τα ηλιογράμματα, τα οποία τυπώθηκαν στο Atelier de Saint-Prex από τη Valentine Schopfer το 2014 και το 2015, είναι μονόχρωμες εξερευνήσεις μοτίβων φτερών και φωλιών που μαζεύτηκαν τυχαία στα ταξίδια της. Η εκδήλωση μιας ενδοσκοπικής ματιάς που παντρεύει την αισθητική κομψότητα με τον υπαρξιακό προβληματισμό, είναι αποτέλεσμα πειραμάτων που είναι εν μέρει είναι φωτογραφίες και εν μέρει ηλιοτυπίες.

Κατά τη διάρκεια της καριέρας της λοιπόν, η Monique Jacot έχει εξερευνήσει διαφορετικά είδη φωτογραφίας. Αν και είναι γνωστή για τις φωτογραφίες της που τραβήχτηκαν σε όλο τον κόσμο, έχει επίσης καταγράψει σχολαστικά πτυχές της ελβετικής ζωής, ιδιαίτερα εκείνες που συνδέονται με τη γυναικεία κατάσταση. Παράλληλα με το φωτορεπορτάζ της, η Jacot έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο έργο που αντικατοπτρίζει την καλλιτεχνική της έρευνα. Σε αναγνώριση της δια βίου προσφοράς της στις εικαστικές τέχνες, έλαβε το Ελβετικό Μεγάλο Βραβείο Σχεδιασμού το 2020.

Η Jacot χρησιμοποίησε την κάμερά της καθώς μια ζωγράφος κρατάει ένα πινέλο — ως εργαλείο για να δημιουργήσει ένα επιθυμητό οπτικό αποτέλεσμα

Κλείνοντας να πω πως η Monique Jacot είναι η πρωτοποριακή γυναίκα φωτογράφος που δεν γνωρίζει ο πολύς κόσμος, αλλά θα έπρεπε!

Την επέλεξα για τρείς λόγους:

Για να σας πω με αυτό τον τρόπο πως δεν πρέπει να μένουμε καθηλωμένοι σε μια μορφή φωτογράφισης αλλά να πειραματιζόμαστε και να διερευνούμε όλες τις δυνατότητες του μέσου έκφρασής μας δηλαδή της φωτογραφίας.

Δαμιανός Μωραΐτης