Ο Φωτογράφος Ανδρέας Εμπειρίκοςνδρέας Εμπειρίκος

«Μία φωτογραφία ζεῖ, ἔχει ὁλόκληρη δική της δράσι, συνυφασμένη μέ τήν ζωή τοῦ θεατῆ, ὅπως ἕνα φλουρί, ἕνα κρύσταλλο, ἤ ἕνα γάντι».
Ανδρέας Εμπειρίκος

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος δεν υπήρξε μόνο πεζογράφος και ποιητής, αλλά και φωτογράφος.  Φωτογράφος σημαντικός αλλά συστηματικά αγνοημένος − από τους ιστορικούς της φωτογραφίας, εν πολλοίς άγνωστο γιατί − και για αυτό το λόγο αδικημένος.

Ο γιός του Λεωνίδας Εμπειρίκος στο εισαγωγικό του κείμενο για  το λεύκωμα «Η ΑΝΔΡΟΣ» ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ γράφει για τον πατέρα του: «. . . για κάθε τοπίο, για κάθε άνθρωπο, για κάθε χωριό, αντικρίζοντας το ή αναφερόμενος σε αυτό, εξέφερε το όνομά του, μαζί με το επώνυμο, το παρατσούκλι, και τις ιδιότητες πού χαρακτηρίζουν όσο καλύτερα γίνεται τον τόπο ή τον άνθρωπο, επιδιώκοντας να περιληφθεί μέσα στο « όνομα » αυτό η βαθύτερη έννοια του κάθε αντικειμένου. Η διάθεση αυτή χαρακτήριζε νομίζω και τη φωτογραφική του ματιά, πού επεδίωκε να δώσει σε κάθε φωτογραφιζόμενο στοιχείο την ιδιαίτερη λειτουργία του, τον ιδιαίτερο ρόλο του στη φύση, στην αγροτική ή την αστική κοινωνία, χωρίς να εντάσσει, ας πούμε, τούς χωρικούς σε μια έννοια του « ελληνικού λαού » που θα τούς φολκλοροποιούσε, εξαλείφοντας την ιδιαίτερη διάστασή τους και τούς πραγματικούς όρους της ζωής τους. Ό χωρικός, ο λόγιος τυπογράφος, ο τελωνειακός υπάλληλος, ο ψαράς, ο βιβλιοπώλης, η ξενοδόχος, ο γιατρός, φίλοι και μη, είχαν ο καθένας το ρόλο, τη λειτουργία και την προσωπικότητά τους και η φωτογραφία στόχευε στην έκφραση της βαθύτερης ουσίας της».

Ο ίδιος ο Α. Ε.  θεωρούσε ότι η (φωτογραφική) ματιά του συναντιόταν με τη ζωγραφική του στενού του φίλου Γιάννη Τσαρούχη και σε ένα απόσπασμα ενός κειμένου για τη ζω-γραφική του (Γιάννη Τσαρούχη) εκφράζει ρητά την αντίληψη του περί φωτογραφίας:

«Μορφολογικῶς τό ἔργον τοῦ Γιάννη Τσαρούχη ἔχει ὡς ἔδαφος τήν καθημερινότητα. Ἐπ’ αὐτῆς στηρίζεται καί ἀναπτύσσεται. Ἀλλά ποιά εἶναι αὔτη ἤ καθημερινότης; Βεβαίως ὄχι ἡ καθημερινή ἀνιαρά banalite. Οὔτε ἡ τυποποιημένη καί κολακεύουσα πάσαν ἀδυναμίαν ἠθογραφική πεζότης ἤ ἡ ψευδοποιητικότης τῶν ἀνεδαφικῶν γραφικοτήτων. Ἡ καθημερινότης στό ἔργον τοῦ Τσαρούχη εἶναι ἕνα φαινόμενον λειτουργίας φυσικῆς, ὀργανικῆς, ποῦ συναντᾶται ἐξίσου στόν ἁπλούστατο ἄνθρωπο, ὅσο καί στούς διαλεκτούς καί ἐπιφανεῖς. Εἶναι ὁ πηλός ἀπό τόν ὅποιον πλάθονται τά ταπεινότερα μικροαντικείμενα καί τά πιό μεγαλειώδη καί ἀριστοτεχνικά γλυπτά, ἕνα εἶδος ὑλικοῦ ἐμπνεύσεως καί δημιουργίας, ποῦ ὑπάρχει παντοῦ γιά τόν ζωγράφο, ὅπως καί γιά τόν φωτογράφο, φθάνει νά ἀξιοποιεῖ ὁ ζωγράφος ἤ ὁ φωτογράφος, μέσα ἀπό τή μάζα τῶν ὁρατῶν στοιχείων, σέ συγκεκριμένην εἰκόνα τό ὑλικό αὐτό κατά τρόπον ποῦ νά ἀποτελεῖ, ἐντέλει, καί ἄσχετα ἀκόμη ἀπό τό θέμα, ἕναν κόσμο αὐτόνομο καί πλήρη».  Ἀνδρέας  Ἐμπειρίκος

Όπως προκύπτει από τη μελέτη του ποιητικού και του φωτογραφικού του έργου ο ποιητής είναι φωτογράφος «εσωτερικών διαθέσεων» και (κυρίως)  «εσωτερικών ορμών» οι οποίες είναι ανάλογες με τα στιγμιαία ερεθίσματα. Έτσι εμπνέεται και αξιοποιεί το «υλικό» της καθημερινότητας και το μετουσιώνει σε Φωτογραφία, το ίδιο όπως κάνει και με το άγχος της ζωής και τη θλίψη του, όταν ξεχειλίζουν μέσα του τα μετουσιώνει σε Φωτογραφία φωτογραφίζοντας μανιωδώς πχ μετά το 1951 που ουσιαστικά του απαγορεύθηκε να ασκεί το λειτούργημα του ψυχαναλυτή. Δαμιανός Μωραΐτης