Η αφαίρεση στη Φωτογραφία – Αφαιρετική φωτογραφία
Η αφαίρεση στη Φωτογραφία – Αφαιρετική φωτογραφία
Είναι ωραία, μοιραία, απολαυστική, και σχετικά εύκολη. Σε εξιτάρει, σε ικανοποιεί, και σε αναδεικνύει (ενίοτε), όμως πολλές φορές δεν λέει κάτι πέρα από το τετριμμένο. Από μας ζητάει να την πλησιάσουμε, να την εμπιστευτούμε, και τότε ίσως την αγαπήσουμε. Ποια; Μα την αφαιρετική φωτογραφία.
Τι είναι η Αφαίρεση στη Φωτογραφία και η Αφαιρετική Φωτογραφία;
Στην αφηρημένη ή αφαιρετική φωτογραφία, ή επί το ελληνικότερο asbtract, όπως άλλωστε και στην αφηρημένη τέχνη που συζητήσαμε, δεν υπάρχει ακριβής ορισμός. Μοναδικός «ορισμός», κανόνας και στόχος είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απομάκρυνση από την ακριβή απεικόνιση ενός συγκεκριμένου αντικειμένου. Παρόμοια με την αφηρημένη τέχνη, η αφαιρετική φωτογραφία δίνει τη δυνατότητα σε πολλούς διαφορετικούς τρόπους απεικόνισης ενός «φωτογραφικού αντικειμένου». Ταυτόχρονα αναπτύχθηκαν και αναπτύσσονται, σε αυτό το πλαίσιο, διάφορα «ρεύματα» όπως η μινιμαλιστική φωτογραφία, κυβισμός κλπ.
Η φωτογραφία έτσι κι αλλιώς είναι μια αφαιρετική διαδικασία, καθώς αφαιρεί, από αυτό που ονομάζουμε πραγματικότητα, ένα μικρό, ασήμαντο σε μέγεθος, κομμάτι, αλλά με ιδιαίτερη σημασία για τον φωτογράφο.
Να διευκρινίσουμε, για τις ανάγκες της κατανόησης των λεγομένων, πως σε μια φωτογραφία ενυπάρχουν τρία πράγματα:
Α) Το φωτογραφιζόμενο «αντικείμενο».
Β) Η φόρμα, ο τρόπος γενικά που φωτογραφίζουμε το αντικείμενο όπως έγχρωμο ή ασπρόμαυρο, γωνία λήψης, από κοντά ή μακριά, το διάφραγμα, η ταχύτητα, η εστιακή απόσταση του φακού, η υφή, τα σχήματα και άλλα πολλά.
Γ) Το περιεχόμενο.
Η επιλογή του αντικειμένου από το φωτογράφο μικρή σημασία είχε και έχει. Η φόρμα καθώς και η ύστερη επεξεργασία, αναδεικνύονται ως κυρίαρχα στοιχεία ώστε να αποκτήσει περιεχόμενο η φωτογραφία, να «λέει» κάτι στο θεατή, γιατί αυτός είναι ο στόχος μιας λήψης. Η λήψη μιας φωτογραφίας δεν είναι αυτοσκοπός. Θυμηθείτε τα λόγια του Andre Kertesz:
«Εάν θέλεις να γράψεις θα πρέπει να μάθεις το αλφάβητο. Κατόπιν γράφεις, γράφεις και στο τέλος κάνεις ωραία γράμματα. Αλλά αυτό δεν είναι σημαντικό. Σημασία έχει αυτό που εκφράζεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τη φωτογραφία. Υπάρχουν φωτογραφίες τεχνικά άρτιες, ακόμα και ωραίες, αλλά δεν εκφράζουν κάτι»
Έτσι η φόρμα υπερισχύει του αντικειμένου και όσα ανέφερα παραπάνω, για αυτήν, αποτελούν τα δημιουργικά εργαλεία που το μέσο (η φωτογραφία) προσφέρει στον φωτογράφο.
Μοναδικός μας στόχος λοιπόν, όπως και στην αφηρημένη τέχνη είναι η όσο το δυνατόν απομάκρυνση από το συγκεκριμένο αντικείμενο, ώστε να μην υπάρχει σαφής αντίληψη του τι θα μπορούσε να είναι αυτό, οπότε παράλληλα με την απόλαυση της εικόνας, δημιουργείται ίσως και ένα μυστηριώδες στοιχείο που περιβάλλει την εικόνα, ώστε να αναρωτιέται ο θεατής: «Θα μπορούσε να υπάρχει κάτι περισσότερο από αυτό που φαντάζεται;»
Μου ταιριάζει η αφαιρετική φωτογραφία;
Η φωτογραφία είναι υποκειμενική και ο καθένας μας έχει διαφορετικές απόψεις. Και προφανώς προκαλούνται ερωτήματα και αμφιβολίες για ένα είδος φωτογραφίας που ξεφεύγει εντελώς από αυτό που πλειοψηφικά θεωρείται ως Φωτογραφία. Και φυσικά δεν αρέσει σε όλους, όπως και η αφηρημένη τέχνη δεν αρέσει σε όλους και η μοντέρνα ποίηση επίσης.
Αν όμως αναρωτιέστε αν αξίζει τον κόπο να ασχοληθείτε με την αφαιρετική φωτογραφία, τότε ο μόνος τρόπος για να το μάθετε είναι να δοκιμάσετε!
Πάντως, αν εξαιρέσουμε τον εξοπλισμό που έτσι κι αλλιώς λίγο πολύ διαθέτουμε, ένα από τα πλεονεκτήματα των αφαιρετικών λήψεων είναι το γεγονός πως είναι μια φθηνή διαδικασία. Δεν χρειάζεται να προμηθεύεστε αντικείμενα ή να ξοδεύετε χρήματα για έξοδα ταξιδιού, όλα είναι εύκολα προσβάσιμα στην άνεση του σπιτιού σας ή στο κοντινό περιβάλλον σας . . . !
Διασκεδάστε λοιπόν πειραματιζόμενοι και απελευθερώστε την εσωτερική σας δημιουργικότητα μέσω της αφηρημένης φωτογραφίας.
Ακολουθεί μια λίστα με «εύχρηστες συμβουλές – τρόπους» για αφαιρετικές φωτογραφίες, ώστε να σας «βάλω ιδέες».
1. Επιλέξτε δυνατά σχήματα.
Όπως και με στην «κλασική» φωτογραφία, οι γραμμές και τα σχήματα μπορούν πραγματικά να προσθέσουν βάθος και ενδιαφέρον στην εικόνα σας. Ψάξτε τολμηρά, δυνατά σχήματα.
2. Δώστε έμφαση στην Υφή.
Η υφή θα προσθέσει ενδιαφέρον στην εικόνα. Βρείτε υφές με αντίθεση και συνδυάστε τες.
3. Σκιές και βάθος.
Παίξτε με τις σκιές και το βάθος. Οι σκιές και τα τονισμένα σημεία βοηθούν στην «εισαγωγή κίνησης» και επιτρέπουν στο μάτι του θεατή να κινηθεί κατά μήκος και μέσα στην εικόνα
4. Αξιοποιήστε το σκληρό φως
Ο σκληρός φωτισμός δημιουργεί έντονες σκιές, αλλάζει τη φόρμα, τις καμπύλες ή τις γραμμές.
5. Πλησιάστε πολύ κοντά στα αντικείμενα.
Εστιάστε σε ένα τμήμα του αντικειμένου. Ο ρόλος ενός αφαιρετικού φωτογράφου είναι να βρίσκει και να δημιουργεί νέους τρόπους θέασης ενός αντικειμένου.
6. Φωτογραφικές αντανακλάσεις
Χρησιμοποιήστε τις αντανακλάσεις που υπάρχουν γύρω σας! Η λήψη φωτογραφιών αντανακλάσεων μπορεί να δημιουργήσει πραγματικά ενδιαφέρουσες λήψεις. Τα αντικείμενα ή τα θέματα μέσα στην εικόνα δεν χρειάζεται να είναι εστιασμένα ή αναγνωρίσιμα.
7. Απλό φόντο
Δεν θέλετε κανένα υπόβαθρο σε τέτοιου είδους πλάνα, καθώς καταστρέφει το στοιχείο της αφηρημένης και λειτουργεί ως απόσπαση της προσοχής.
8. Μεγάλη έκθεση
Κάντε λήψεις με μεγάλη ή πολύ μεγάλη έκθεση, μεταξύ άλλων και κινούμενων αντικειμένων, πχ οχήματα κλπ., φωτογραφήστε κινώντας τη μηχανή. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον το αποτέλεσμα.
9. Αναζητήστε μοτίβα
Αναζητήστε επαναλαμβανόμενα μοτίβα που συνεργάζονται και δίνουν έμφαση σε άλλους τομείς (όπως η υφή ή το χρώμα). Τα αφηρημένα μοτίβα δημιουργούν υπέροχες λήψεις.
10. Φωτογραφήστε μέσα από γυάλινο αντικείμενο
Δοκιμάστε να φωτογραφήσετε ένα αντικείμενο μέσα από άλλο αντικείμενο, πχ τραβήξτε μια φωτογραφία ενός μήλου μέσα από ένα ποτήρι ή μέσα σε μια γυάλινη κανάτα προσθέτοντας μια ενδιαφέρουσα παραμόρφωση. Δηλαδή χρησιμοποιήστε το γυάλινο αντικείμενο ως ένα τύπο φίλτρου για να αλλάξετε την εμφάνιση του άλλου αντικειμένου ή θέματος.
11. Φωτογραφήστε με λάθος εστίαση
Μπορείτε επίσης να πειραματιστείτε με θόλωση, λόγω μη εστίασης, στις φωτογραφίες σας για να δημιουργήσετε ένα αφηρημένο αποτέλεσμα. Έχει ενδιαφέρον αν τραβάτε αποεστιασμένες φωτογραφίες από φώτα και χρώματα. Δουλέψτε επίσης με το Βokeh και το Motion blur.
12. Φωτογραφήστε κάνοντας zoom in ή zoom out
Δοκιμάστε να φωτογραφήσετε ένα αντικείμενο ή ένα σκηνικό με κάπως αργή ταχύτητα κάνοντας ταυτόχρονα zoom in ή zoom out, εννοείται πως έχεται στη μηχανή ένα zoom φακό.
Πραγματικά είναι αστείρευτες οι ιδέες και είμαι σίγουρος πως ο κάθε ένας μας θα μπορούσε να προσθέσει αρκετές ακόμη, για το πώς μπορεί κανείς να αξιοποιήσει τα δημιουργικά εργαλεία της φωτογράφισης καθώς και τον εξοπλισμό που μπορεί να έχει ή να αποκτήσει.
Επίσης υπάρχουν άπειρα βίντεο στο YouTube που εξηγούν πως γίνεται το κάθε τι, το μόνο λοιπόν που χρειάζεται είναι η όρεξη για δουλειά
Γενικά μιλώντας
Στην αφαιρετική φωτογραφία σκεφτείτε έξω από τα καθιερωμένα και ψάξτε για σχήματα, χρώματα, υφές κλπ. Και όχι για θέματα.
Στην αφαιρετική φωτογραφία σκεφτείτε έξω από τα καθιερωμένα και ψάξτε για σχήματα, χρώματα, υφές κλπ. Και όχι για θέματα.
Και μην ξεχνάτε πως: Στην αφαιρετική φωτογραφία ο μόνος κανόνας είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απομάκρυνση από την ακριβή απεικόνιση ενός συγκεκριμένου αντικειμένου.
Τελικά είναι τόσο απλό!!
Δαμιανός Μωραΐτης
Το βίντεο της παρουσίασης
Την Τετάρτη 8 Νοεμβρίου 2023, στην Ομάδα Φωτογραφίας της Βιβλιοθήκης Λιβαδειάς, έγινε η παρουσίαση του θέματος: Η αφαίρεση στη Φωτογραφία – Αφαιρετική φωτογραφία. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και επίκαιρο θέμα.
Δαμιανός Μωραΐτης
