Henri Cartier Bresson – Walker Evans Φωτογραφίζοντας την Αμερική

«Henri Cartier Bresson – Walker Evans Φωτογραφίζοντας την Αμερική»

Στο βιβλίο «HENRI CARTIER-BRESSON ΚΑΙ WALKER EVANS Φωτογραφίζοντας την Αμερική, 1929-1947», περιέχονται φωτογραφίες του καταλόγου της ομώνυμης έκθεσης που πραγματοποιήθηκε από 10 Σεπτεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου 2008 με την ευκαιρία των 100 χρόνων από την γέννηση του Bresson.

Όπως φαίνεται και από τον τίτλο, περιέχονται φωτογραφίες των Ηνωμένων Πολιτειών τραβηγμένες από τον Walker Evans και τον Henri Cartier-Bresson

Καθ’ όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής του ζωής, ο Cartier-Bresson ήταν μεγάλος θαυμαστής του Evans, και οι δύο φωτογράφοι ήταν παθιασμένοι με την Αμερική. Η έκθεση και ο κατάλογος έγιναν για να τιμήσουν δύο μεγάλους δεξιοτέχνες της φωτογραφίας του εικοστού αιώνα που έτρεφαν ο ένας τον άλλον με μεγάλη εκτίμηση.

Ο κατάλογος περιέχει 86 εκτυπώσεις, με φωτογραφίες του Walker Evans που έχουν δανειστεί από το Getty και το MoMA καθώς και από ιδιωτικές συλλογές, ενώ αυτές του Cartier-Bresson, συμπεριλαμβανομένων πολλών αδημοσίευτων μέχρι στιγμής εικόνων, που προέρχονται από το Ίδρυμα HCB.

Οι φωτογραφίες που παρουσιάζονται τραβήχτηκαν μεταξύ 1929 και 1947 σε αστικά περιβάλλοντα (Νέα Υόρκη, Ουάσιγκτον, Σικάγο, Καλιφόρνια) καθώς και στο Νότο (Μισισιπή, Αλαμπάμα, Λουϊζιάνα).

Λίγα λόγια για τους δυο πολύ σημαντικούς καλλιτέχνες Henri Cartier-Bresson και Walker Evans

Ο Walker Evans (1903–1975), ήταν ένας Αμερικανός επηρεασμένος από τον Flaubert, τον Joyce και την ευρωπαϊκή κουλτούρα. Είχε έρθει το 1926 ως νέος για να περάσει ένα χρόνο στο Παρίσι με στόχο να γίνει συγγραφέας. Με την επιστροφή του όμως στις ΗΠΑ αποφάσισε να αφοσιωθεί στη φωτογραφία.

Ο Henri Cartier-Bresson (1908–2004), παθιασμένος με τη ζωγραφική, γύρισε τις «αποφασιστικές στιγμές» του τη δεκαετία του 1930 πριν δοκιμάσει τις δυνάμεις του στη δημιουργία ταινιών—στη Νέα Υόρκη με τον Paul Strand και μετά στη Γαλλία με τον Jean Renoir—και τελικά επέλεξε τη φωτογραφία.

Ο Walker Evans και ο Henri Cartier-Bresson ανήκουν στην ίδια γενιά, που τρέφεται από ταξίδια και πνευματική περιέργεια. Εμποτισμένοι από τη λογοτεχνία, την ποίηση και τη ζωγραφική, και με μια ακόρεστη περιέργεια και λαχτάρα να γίνουν οι ελεύθεροι καταγραφείς της εποχής τους, ο Evans και ο Cartier-Bresson, ο καθένας με τον τρόπο του, πρότειναν μια μορφή κοινωνικής κριτικής μέσα από τον φωτογραφικό φακό τους. Μια κριτική που εκδηλώνεται διαφορετικά: η μετωπικότητα και η απόσταση του Έβανς σε αυτά που φωτογραφίζει που μεταφράζεται σε μετωπικότητα και αποστασιοποίηση από τη χώρα του, αντιμέτωπη με τις ανθρωποκεντρικές διαγώνιες του Γάλλου σε μια χώρα σχεδόν άγνωστη ακόμα για αυτόν.

Στο δοκίμιο της εισαγωγής, ο Jean-François Chevrier γράφει: «Ο Evans και ο Cartier-Bresson έχουν ένα ουσιαστικό κοινό. Κάτι που αναγνωρίστηκε σχεδόν αμέσως στη Νέα Υόρκη (αλλά αγνοήθηκε στο Παρίσι): έγιναν καλλιτέχνες ανακαλύπτοντας εκ νέου τη φωτογραφία».

Οι δύο φωτογράφοι έτρεφαν βαθύ σεβασμό ο ένας για τη δουλειά του άλλου. Ο Cartier-Bresson αναφέρθηκε συχνά στο «Κορίτσι στην οδό Fulton», μία από τις δύο εικόνες του Έβανς που είχε επιλέξει για την εναρκτήρια έκθεση στο Ίδρυμά του το 2003 ένα χρόνο πριν τον θάνατό του. Το 2001, σε μια επιστολή προς τον Peter Galassi, επικεφαλής επιμελητή του τμήματος φωτογραφίας στο MoMA, έγραψε: «Αν δεν υπήρχε η πρόκληση του έργου του Walker Evans, δεν νομίζω ότι θα είχα παραμείνει Φωτογράφος».

Από την πλευρά του, ο Έβανς γράφοντας στους New York Times σχετικά με τη δημοσίευση του The Decisive Moment (γαλλικός τίτλος Images a la Sauvette )το 1952 είπε για τον Cartier-Bresson: «Ο Cartier-Bresson ήταν και είναι ένας αληθινός άνθρωπος του βλέμματος. Επιπλέον, ήταν ένας από τους λίγους καινοτόμους στη φωτογραφία».

Οι ΗΠΑ λοιπόν  μια κοινή εστίαση.

Ο Cartier-Bresson έλεγε: «Η Αμερική με ανέδειξε». Ήδη από τη δεκαετία του 1930 εξέθετε τις φωτογραφίες του εκεί, με εκθέσεις στην γκαλερί Julien Levy στη Νέα Υόρκη (1933 και 1935) και στη συνέχεια στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης το 1947 (η πρώτη του έκθεση στη Γαλλία πραγματοποιήθηκε μόλις το 1955 ). Ήταν στη Νέα Υόρκη το 1935 την εποχή της παράστασης «Documentary and Antigraphic» στο Julien Levy’s, όταν εμφανίστηκαν φωτογραφίες μαζί με φωτογραφίες των Walker Evans και Manuel Alvarez Bravo, και επέστρεψε εκεί από το 1946 έως το 1947, όταν ετοίμαζε την έκθεσή του στο MoMA (αρχικά είχαν πει ότι ήταν «μεταθανάτια» αφού το MoMA πίστευε ότι είχε χαθεί κατά τη διάρκεια του πολέμου, όπου θυμίζω είχε συλληφθεί και κρατηθεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, από όπου απέδρασε με την τρίτη προσπάθεια). Αυτή ήταν η εποχή που παρήγαγε το μεγαλύτερο μέρος του αμερικανικού έργου του: πήγε ταξίδια με τον Τρούμαν Καπότε για το Harper’s Bazaar, στη συνέχεια με τον John Malcolm Brinnin με σκοπό τη δημιουργία ενός βιβλίου που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.

Ήταν τότε που η τεράστια απεραντοσύνη και η κοινωνική ποικιλομορφία των Ηνωμένων Πολιτειών επέδρασσαν καθοριστικά πάνω του.

Σχετικά με τις αμερικανικές εικόνες του Cartier-Bresson, ο Arthur Miller έγραψε κάποτε: «Δεδομένου ότι το όραμά του είναι βασικά τραγικό, αντέδρασε με μεγαλύτερη αίσθηση σε αυτό που στην Αμερική είδε ότι σχετίζεται με τη φθορά και τον πόνο της.»

Ο Walker Evans, εν τω μεταξύ, είχε «εμμονή με τη φθορά και την κοινωνική παρακμή» (Jean-François Chevrier). Ενδιαφερόταν, σύμφωνα με τα δικά του λόγια, για το «πώς θα μοιάζει η παρούσα στιγμή στο παρελθόν». Αυτό συνέβη στη δουλειά του για την FSA (Farm Security Administration) κατά τη διάρκεια της Ύφεσης στη δεκαετία του 1930. Πολλές από αυτές τις εικόνες βρίσκονται στην έκθεση. Ο Walker Evans δημοσίευσε το American Photographs το 1938 που λατρεύτηκε, το Let Us Now Praise Famous Men (Ας επαινέσουμε τώρα τους διάσημους άνδρες ) με τον συγγραφέα James Agee το 1941, και εργάστηκε στο έργο του Many Are Called, το οποίο θα δημοσιευόταν μόλις το 1966.

Πολλές από τις εικόνες που τράβηξαν ο Cartier-Bresson και ο Evans στις ΗΠΑ εκείνη την εποχή έχουν γίνει από τότε εμβληματικά έργα.

«Αυτή η “συνάντηση” είναι μια ευκαιρία να συγκρίνουμε βλέμματα αυτών των δυο, αλλά δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για τον τρόπο με τον οποίο μοιράζονταν μια βαθιά επίγνωση του κόσμου και μια πολύ μεγάλη οπτική απόλαυση»

Δαμιανός Μωραΐτης

«Λίγα λόγια για τους Henri Cartier Bresson – Walker Evans»

• • •  Ο Walker Evans και ο Henri Cartier-Bresson ανήκουν στο την ίδια γενιά, που τρέφεται από ταξίδια και πνευματική περιέργεια.
    •  Και οι δύο είναι εμποτισμένοι με λογοτεχνία, ζωγραφική και μια μορφή κοινωνικής κριτικής που εκδηλώνεται διαφορετικά: οι μετωπικές λήψεις και η αποστασιοποίηση του βλέμματος του Evans από τη χώρα του, αντιμέτωπες με τις ανθρωποκεντρικές διαγώνιες, νέα περιοχή για αυτόν τον «ρουθουνιστικό» Γάλλο (μια από τις εκφράσεις που χρησιμοποιούσε ο ίδιος για τον εαυτό του).

    • Την άνοιξη του 1946, ο Henri Cartier-Bresson έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες για να προετοιμάσει την έκθεσή του στο MoMA της Νέας Υόρκης. Εκεί θα μείνει δεκαοκτώ μήνες, γρήγορα αποφασίζει να ξεκινήσει ένα μακροχρόνιο έργο με έναν συγγραφέα για να εκδώσει ένα βιβλίο που δεν θα δει ποτέ το φως της δημοσιότητας. Αυτή η περίοδος είναι πολύ σημαντική για τον φωτογράφο: ήταν εκείνη την εποχή, μετά τον πόλεμο, που επέλεξε να μην γίνει κινηματογραφιστής και να αγκαλιάσει πλήρως τη φωτογραφία.

    «Χωρίς την πρόκληση της δουλειάς του Walker Evans, δεν νομίζω ότι θα είχα παραμείνει φωτογράφος» όπως χαρακτηριστικά έλεγε.

    • Από την πλευρά του, ο Walker Evans δημοσίευσε το American Photographs το 1938, το Let Us Now Praise Famous Men (Ας επαινέσουμε τώρα τους διάσημους άνδρες ) με κείμενα του συγγραφέα James Agee το 1941, και εργάστηκε στο έργο του Many Are Called, το οποίο θα δημοσιευόταν μόλις το 1966.

* Τα στοιχεία από την εισαγωγή του καταλόγου

Δαμιανός Μωραΐτης

Την Τετάρτη 31 Μαΐου 2023, στην Ομάδα Φωτογραφίας της Βιβλιοθήκης Λιβαδειάς, έγινε η παρουσίαση του  καταλόγου της έκθεσης «Henri Cartier Bresson – Walker Evans Φωτογραφίζοντας την Αμερική».  Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον λεύκωμα.

Δαμιανός Μωραΐτης

Δείτε και κατεβάστε το βίντεο πατώντας εδώ